
Stenen erfgoed
Abdij


De Oude Abdij, met bijgebouwen, kloostertuin en begraafplaats
Beschermd MB 09.06.1998
Vermoedelijk gesticht in de 9e eeuw na Chr. In 1134 werd de Norbertijnengemeenschap van Hulsterlo door Iwein van Aalst naar Drongen overgeplaatst en er in de heropgebouwde abdij gehuisvest. De abdijgemeenschap blijft in Drongen tot 1797 (Franse revolutie). De abdij werd meermaals verbouwd tot een volumineus gebouwencomplex, waarvan sommige delen tot nu bestaan en wettelijk beschermd
werden. De kerktoren dateert uit 1732-1734. Na de Franse revolutie werden de abdijgebouwen openbaar verkocht. Ondermeer Lieven Bauwens installeerde er zijn tweede katoenspinnerij. Er kwam ook een meekrapfabriek (kleurstoffabriek). Sinds 1836 tot heden werd de abdij in gebruik genomen door de paters jezuïeten die er een vormings- en bezinningcentrum van de jezuïeten en de retraitanten uitbouwden. Vooral de neogotische kapel van Jean Baptiste Bethune dient hier vermeld.
De kapel, de tuin en het eigen kerkhof zijn sinds 1998 beschermd. De laatste jaren werd de abdij enkel nog bewoond door paters op rust. In 2012 hebben de laatste paters de abdij verlaten. De activiteiten worden nu nog enkel door leken geleid.
Zie ook de website van de Oude Abdij Drongen op http://www.oudeabdij.be
Kerken

Sint-Gerolfkerk (centrum)
Beschermd (MB 04.01.1944, MB 09.06.1998)
Van de verdwenen abdijkerk bleef enkel de toren bewaard. Hij werd in 1732 – 1734 hernieuwd na de blikseminslag van 1727. Een wapenschild en leuze op de noordzijde verwijst naar de bouwheer abt Petrus De Caesemaker. Tegen de westzijde van de peperbusvormige toren (hoogte 49 m), maar los ervan, staat de Sint-Gerolfparochiekerk. Ze werd in 1858 gebouwd volgens plannen van de Gentse bouwmeester F. Cardon. Buiten en binnen werd de Neogriekse stijl aangehouden.
De afbeeldingen in de glasramen verwijzen o.m. naar de patroonheiligen van de parochie. Onder het merkwaardig kerkmeubilair dienen de drie altaren vermeld, de 18de eeuwse communiebank, de preekstoel, twee biechtstoelen en het houten reliekschrijn van de H. Gerolf.

Sint-Martinuskerk (Baarle)
De kerk in Romaanse stijl werd vermoedelijk in de 7de eeuw gesticht door de H. Amandus en aan Sint Martinus toegewijd. In teksten wordt reeds in 1025 melding gemaakt van een kerk, vermoedelijk een eenbeukig zaalkerkje. Tijdens de beeldenstorm werd het kerkje lelijk gehavend. Door tekort aan geld duurde het tot 1654 vooraleer het hersteld geraakte. Bij dit herstel omtrent 1650 kreeg het kerkje een gotisch uitzicht. In 1803 werd als eerste seculiere als pastoor benoemd. Tot 1803 werd de parochie gediend door paters van de Sint-Pietersabdij van Gent of van de abdij van Drongen. Vanaf 1831 werd de kerk vergroot op kosten van de inwoners van Baarle. Een algehele restauratie van de kerk werd uitgevoerd in de loop van 1994.
Sinds 2003 is in de zijbeuken een schitterende geschilderde kruisweg te bewonderen van de Latemse kunstenaar Evarist De Buck (1892 – 1974). De dertien schilderijen zijn een topwerk uit de Vlaamse religieuze kunst uit het begin van vorige eeuw.

O.L.Vrouwkapel (Luchteren)
De kerk werd in 1861 gebouwd in opdracht van Charles-Ambroise van de Bogaerde, de bewoner van het naastliggende kasteel Ijzeren Hekken. Om de genezing van zijn ziekelijke dochter af te smeken, had hij de belofte gedaan om in Luchteren een klooster met kapel te bouwen waarin zusters zouden zorgen voor Drongense weeskinderen. De gedenksteen met wapenschild en –spreuk boven de ingangsdeur van de kapel, verwijst naar deze familie. In 1866 wordt het gebouwencomplex met omliggende landerijen en hoeven eigendom van het bisdom Gent. In 1867 komt er een school voor lager onderwijs bij en in 1896 een kleuterschool. Lange tijd is er eveneens het Mariatehuis voor de opvang van jongeren gevestigd. Tijdens WO II werd de kapel en omliggende gebouwen zwaar beschadigd door een vliegende bom die vlakbij in een weide terecht kwam. Tot 1967 werd zielezorg opgenomen door een proost van het klooster. Bij KB van 25 mei 1967 wordt de proosdij erkend als hulpparochie.
Kapellen

Sint-Jozefkapel of kapel Pater Petit (Drongenplein)
Beschermd – MB 09.06.1998
De Sint-Jozefskapel of kapel van Pater Petit werd gebouwd in 1937-38 ter gelegenheid van het eerste eeuwfeest van de jezuïeten in Drongen. Op 10 september 1938 werden de stoffelijke resten van pater Adolf Petit (1822-1914), directeur en uitbouwer van het retraiteoord, naar de kapel overgebracht in aanwezigheid van de bischop van Gent en de talrijk opgekomen gelovigen. In de kapel een centraalbouw met een achthoek als centrale partij gebouwd naar ontwerp van architect J.N. Cloquet, staan zes altaren. Het koepelgewelf van het koor is versierd met een mozaïek getekend “Irène Vander Linden – Atelier Flos Tegelen – Holland”, vermoedelijk aangebracht in de jaren 1940. Andere altaarnissen zijn beschilderd. De drie bovenlichten van de deuren zijn verfraaid met glas-in-lood. Vanaf het jaar 2000 werd het wat verwaarloosde gebouw gerenoveerd ingericht als byzantijnse kapel. Iedere eerste zaterdag van de maand wordt hier de byzantijnse eredienst gehouden.

Sint-Gerolfkapel (Sint-Gerolfstraat)
Op een klein driesje langs de Sint-Gerolfstraat staat de bedevaartskapel van Sint-Gerulphus. Deze heilige wordt aangeroepen tegen koorts. De oorspronkelijke Gerulphuskapel dateert uit 1750. Binnen op de linkermuur vind je nog een gedenksteen van de oorspronkelijke kapel. Ze werd door de “Gulde Broeders van de H. Maghet Maria en den H. Gerulphus” gebouwd omdat, volgens de overlevering, Gerulphus hier op 21 september 748 zou vermoord zijn. In 1948 gaf de toenmalige pastoor van Drongen E.H. Hoorens opdracht de kapel te vergroten, ter gelegenheid van het twaalfde eeuwfeest van de dood van de heilige.

Mariakapel of Sovynskapel (Solvynsdreef)
De familie Solvyns liet in 1920 dit O.L.V-kapelletje aan de Moortelputstraat bouwen, als dank omdat Baarle gespaard bleef bij de beschietingen in 1918.

Sint-Antoniuskapel (Baarleveldetraat)
De Sint Antoniuskapel in de Baarleveldestraat is gebouwd in 1898 en op 13 juni van dat jaar ingewijd. Kostprijs 1.000fr.
Het is een bakstenen kapel onder zadeldak. Neogotisch uitzicht door hoge zadeldak en de spitsbogen in een fronton boven de deur,in de vensters van de dubbele deur en in het zijraampje.

Gaverlandkapel (Gaverlandstraat)
Het O.L.Vrouw- kapelletje in de Gaverlandstraat was oorspronkelijk een kruiskapel en behoorde tot het domein van het kasteel
van de familie Kervyn de Merendree,kasteel dat werd afgebroken in begin van de jaren 1970

Kapel O.L.Vrouw van Lourdes (Beekstraat)
Beschermd – MB 07.10.1997
Kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes, ook zogenaamd “het kapelleken in de Goedjens” is een witgekalkt bakstenen gebouwtje in neogotische stijl. Dit kapelletje ligt op een driesprong, op de grens van Drongen met Mariakerke. Het bedehuisje werd opgericht kort na het mirakel in Oostakker in opdracht van Juffrouw Theresia Van den Hecke, recht tegenover de ingang van haar buitengoed het kasteel Ter Beken. Het werd vermoedelijk ontworpen door architect August van Assche. Het werd ingewijd in 1879 en in 1906 bij testament overgemaakt aan de kerkfabriek van de Onze-Lieve-Vrouw-Geboorteparochie van Mariakerke.
In de verankerde achtergevel bevindt zich een oculus met achtlobbig gebrandschilderd raam ter ere van het Heilig Hart (vervaardigd in het atelier van baron J. Bethune ?). Binnenin vindt men een altaar met tabernakel en het houten beeld van Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes.
Kastelen

Goed van Baarlevelde (Baarleveldestraat)
Het kasteel van Baarlevelde was tot voor 1780 een klein kasteeltje dat rond de eeuwwisseling in empirestijl werd vergroot en omgebouwd. Adrien De Kerchove d’ Ousselghem bracht de zijvleugels aan in 1908-1909.
De vooraanstaande families die het bewoonden leverden vaak de burgemeester van Drongen. Joseph Van Alstein bijvoorbeeld, was burgemeester van 1800 tot 1810, maar werd gedwongen ontslag te nemen uit zijn functie “wegens verwaarlozing van zijn ambt”. Later kwamen uit de familie Rooman meer invloedrijke burgemeesters voort.

Leeuwenhof (Beekstraat)
Het gebouw is nog nauwelijks als kasteel tes herkennen. Gedurende de 19e eeuw deed het dienst als buitenhuis van verschillende rijke fabrikanten. Begin 20e eeuw komt het in bezit van de familie De Smet, een zeer welstellende familie actief in de textielnijverheid. Het wordt tijdelijk bewoond door baron Charles d’Udekem d’Acoz. Gedurende WO II werd het kasteel bezet door de Duitse troepen en nadien waren de Engelse troepen er in gehuisvest. Na de oorlog was het zodanig beschadigd dat het onbewoonbaar was geworden. In 1946 wordt het aangekocht door priester Sylvain De Baere die er de vzw Jongens- en meisjesstad’ – een internaat met school voor verlaten kinderen en kinderen van rondtrekkende ouders – in onderbrengt. Vandaag is het gebouw niet meer in gebruik. Enkel de tuin achter het gebouw getuigt nog enigszins van vergane glorie. In de toekomst krijgt de site een functie als toegangsportaal voor de Vinderhoutse bossen.

Ter Beken (Beekstraat)
Beschermd MB 18.04.1994
Kasteel “Ter Beken”is een18e eeuws omwald kasteel gelegen op de grens van Drongen met Mariakerke. Het werd gebouwd op de plaats van het feodaal slot ‘Ter Beken’ dat eigendom was van de heer van der Beken, heer van Drongen.In het begin van de 20e eeuw wordt de Gentse industrieel Amand eigenaar en laat het kasteel restaureren. Tijdens de beide wereldoorlogen lijdt het kasteel veel schade. Tot op vandaag is het in bezit van het bisdom Gent endat het in 1955 inrichtte als het z.g. St.-Paulusseminarie. Van het interieur zijn vooral de schitterend ingericht salons in empire- en rococostijl vermeldenswaard.

Blauw Huys (Bosstraat) – huis en oranjerie
Beschermd MB 18.04.1994
Dit gebouw in empire–stijl van architect Jacques Dutry werd opgetrokken in 1807. Het was gedurende vele jaren het ‘speeltje’ of zomerverblijf van de adelijke familie Van de Woestijne. Het kasteel was omringd door een tuin in Engelse stijl wat voor die tijd vernieuwend was. De ijskelder en de orangerie uit 1836 zijn eveneens bezienswaardig. De ijskelder werd recent door Natuurpunt ingericht als winterverblijf voor vleermuizen.In de orangerie bevonden zich appelsien- en citroenbomen. Verschillende leden van de familie waren ook fervente planten- en bloemenverzamelaars. In de winter werden in de kelders onder de orangerie 2 ovens dag en nacht door 5 arbeiders in gang gehouden. Het verdampende water dat op de verwarmde vloer werd gegoten moest voor een exotisch klimaat zorgen.
Het gebouw dat momenteel bewoond word door een notarissenfamilie, werd in 1994 beschermd als monument.

De Kerckhove d’Exaerde (Congregatiestraat)
Het kasteeltje behoorde toe aan Amaury De Kerchove d’ Exaerde en werd verbouwd in 1915. Het is eigendom van de familie De Kemmeter.

Ijzeren Hekken (Gavergrachtstraat)
Beschermd MB 10.07.1986
Werd in 1717 in zijn huidige vorm gebouwd. Tijdens Wereldoorlog II zwaar beschadigd door een V1 die in een weide vlakbij terecht was gekomen. Het werd in 1947 in dezelfde stijl herbouwd. Fungeerde als woonplaats voor verschillende adelijke families. De familie Vanden Bogaerde-de Lens die het rond de jaren 1835 betrok, was de stichter en schenker van de kapel, het klooster en de school naast het kasteel.

De Campagne (Gijzelstraat)
Beschermd – MB 10.07.1986
De centrale kern, ook ‘Opperhof’ genaamd, dateert van het begin van de 17de eeuw. In de 18de eeuw was het gekend als ‘Jonckershof” en ook ‘Kasteel Haemelinck’, een lusthof met hoeve van een welstellende Gentse bankiersfamilie. Vanaf 1852 werd dit gebouw het buitengoed van de paters Jezuïeten, verbonden aan hun vormingshuis in de Oude Abdij van Drongen. De gemeente Drongen kocht het complex in 1973 en door de fusie van 1977 kwam het in het bezit van de Stad Gent, die er een ‘gemeenschapscentrum’ van maakte.

Kapellegoed of Triomfkasteel (Sint-Gerolfstraat) met omgrachtingen, park en bijgebouwen
Beschermd – MB 25.03.1997
Het Kapellegoed of Triomfkasteel was eigendom van de familie Stalins, waarvan Sylvie Stalins de laatste bewoonster was. Het kasteel kwam door erfenis aan Polydoor Colle, burgemeester van Drongen, en later door erfenissen aan de familie Guy Storme, van 1959 tot 1970 burgemeester van Drongen. Het walbrugje dat toegang geeft tot het domein, roept herinneringen op aan de vroegere omwalling. Oorspronkelijk dubbel omwald, werd de walgracht voor het kasteeltje in 1956 gedempt.

De Blauwe Boomgaard (Solvynsdreef)
Dit vroeg 19de eeuw empire kasteeltje werd opgetrokken op een oude omwalde site langs de Leie in Baarle. Het deed later dienst als buiten verbhjf van de Gentse advokaat Justinus Martens (midden 19e eeuw) en sinds 1868 door diens schoonzoon senator Ernest Solvyns (1824-1885). is. Deze Antwerpse jurist die zich als textielfabrikant te Gent gevestigd had was vanaf 1870 tevens senator voor Roeselare. Hij breidde het huis verder uit en richtte binnenin een salon in neo-renaissance stijl met schouwen en larnbriseringen in. De familie liet ook later nog verschillende veranderingen aanbrengen. Omstreeks 1920 verkocht de familie Solvyns het kasteel. Het kende verschillende eigenaar. Er werd in 1986 zelfs tijdelijk een restaurant in uitgebaat. Momenteel doet het dienst als woonhuis van een industrieel.
Molens

Hoosmolen (Bourgoyen)
Beschermd – MB 17.02.1994
De Hoosmolen is het enige nog overblijvende restant van de 5 molens die tot vorige eeuw in Drongen stonden.
Deze molen in de Bourgoyen was oorspronkelijk een achthoekige stenen windmolen voor het oppompen van het overtollige water uit de Bourgoyen meersen. Het molenkruis werd in 1866 verwijderd. Achtereenvolgens werd de molen met een stoommachine uitgerust en in 1930 voorzien van een electrische motor van 50 PK.
Meer info over de verdwenen Drongense windmolens vind je hier.
Herbergen

Sint Anthone (Drongenplein)
Beschermd – KB 13.06.1976
Het huis op de hoek van de Vierhekkenstraat en het Drongenplein duikt in de oude registers voor het eerst op in 1575 als hofstede “belast aen den heere van Dronghene”. Later werd het uitgebaat als herberg die een belangrijke rol speelde in de geschiedenis van Drongen. In 1653 zetelde hier immers de vierschaar.
Het gebouw, als beschermd monument geklasseerd op 13-06-1975, werd gerestaureerd in 1978 naar de plannen van architect Piet Cassiman door de aannemer F. Vande Capelle, beiden uit Drongen. Sindsdien is de oude herberg ingericht als winkel.
Andere

Sint Reginagodshuis (Kloosterstraat)
In opdracht van senator Ernest Solvyns ontwierp architect August Van Assche in 1872 langs de Kloosterstraat een gebouw in neogotische stijl met de bedoeling er een bejaardenhuis in te vestigen. In 1876 werd de oude naastliggende pastorij ingelijfd en als hospitaal voor de zieke ouderlingen ingericht. De verzorging van de bejaarden gebeurde door de kloostergemeenschap van de zusters van Onze-Lieve-Vrouw van VII Weeën. In 1971 werd de functie van verzorgingstehuis voor bejaarden overgenomen door het nieuw gebouwde Leiehome aan de overkant van de straat. Het Sint-Regina godshuis werd volledig gerestaureerd in zijn oorspronkelijke stijl en herbergt de vzw Revalidatiecentrum en de vzw Dienstencentrum voor gehandicaptenzorg.

Huis De Schare (Drongenplein)
Beschermd – 28.07.1983
Dit huis (nr. 16) vormde samen met buurhuis (nr. 15) en de gewezen herberg Sint-Anthone (nr. 2) oorspronkelijk een geheel. Het ontleende zijn naam aan de vierschaar die hier destijds zetelde. Men kon van de herberg naar de vierschaar en omgekeerd. Tot voor de restauratie van Sint-Anthone hadden de drie huizen een doorlopende gevelopbouw. Om te vermijden dat de huizen van elkaar zouden gescheiden geraken werden ze mee in het beschermingsbesluit opgenomen.

Pontbrug (Drongenplein)
Beschermd – 09.06.1998
De Pontbrug is gelegen op de plaats waar tot in 1900 een veerpont voor de overtocht zorgde.
Tot 1918 lag hier een brug uit gewapend beton die in 1918 bij het einde van de oorlog door de terugtrekkende Duitsers werd vernietigd. In 1920 werd een noodbrug aangelegd.
De huidige Pontbrug werd gebouwd in 1926 naar een ontwerp van ingenieur Roelandt. De brug is van het vierendeeltype: het brugdek wordt gedragen door twee vierendeelliggers. Een vierendeelligger, zo genoemd naar zijn uitvinder Arthur Vierendeel, is een vakwerkligger, in staal of gewapend beton, zonder diagonalen in de opeenvolgende vakken.
Deze brug is de enige vaste verbinding voor wegverkeer tussen Drongen en het landelijk gebied De Assels, dat als een eiland tussen twee Leiearmen en de Ringvaart gelegen is.

Oorlogsmonument (Drongenplein)
Beschermd – MB 09.06.1998
Voor de ingang van de abdij, bevindt zich een oorlogsmonument, plechtig ingehuldigd in 1922. Het bronzen beeldhouwwerk in reliëf van Domien Ingels (1881-1946) is gevat in een architecturale omlijsting van zandsteen met herdenkingsteksten aan beide wereldoorlogen. Op de achterzijde van het monument worden de namen vermeld van de militaire en burgerlijke slachtoffers van beide wereldoorlogen.

Pastorie Sint-Gerolf (Oude Abdijstraat)
Beschermd – 03.09.2008
De toenmalige Norbertijnenabdij van Drongen, die het patronaat over de parochie Drongen bezat, liet in 1773 deze pastorie bouwen. De Norbertijnenkanunnik Ludovicus De Saegher, was hier toen pastoor.
Ook na de Franse revolutie blijft het gebouw als pastorie behouden.
Hierdoor verkreeg zij later het juridisch statuut van “presbyterium” d.w.z. de plaats of het gebouw dat de gemeente of stad verplicht ter beschikking van de pastoor moet stellen. Van 1969 tot 1977 was deze pastorie de zetel van een dekenij. Marcel Lippens is de enige pastoor–deken van Drongen geweest. In de aankleding van interieur zijn nog heel wat 18de eeuwse versieringselementen aanwezig. In de lambrisering van het salon bevinden zich authentieke wandschilderingen in Lodewijk-XVI-stijl, uitgevoerd op pleisterwerk. De omheiningmuur in neogotische stijl dateert uit 1928 en is ontworpen door de Drongense beeldhouwer Domien Ingels. De beeldhouwer restaureerde ook het O.L.V-beeld, in renaissancestijl, dat in de niskapel naast de muur is geplaatst. Dit beeld is opnieuw aan restauratie toe.

Woning De Landsheere (Gaverlandstraat)
Beschermd – MB 19.05.2005
Deze woning behoort tot de hoogtepunten van het werk van architect Jacques Dupuis. Het is een interessant voorbeeld van de jonge residentiële architectuur in Vlaanderen in de periode 1945-1970.
Ze werd gerealiseerd in 1961-1963. De woning, inclusief interieurinrichting, is nog volledig intact.

Dreefje domein Schouwbroek (Bosstraat)
Beschermd – MB 09.01.1996
Lindendreef van ca. 180 meter lang die de Bosstraat (Drongen) verbindt met een zij-ingang van het kasteeldomein Schouwbroek (Vinderhoute).
Het boswachtershuisje bij de ingang van de dreef werd ontworpen door A. Marchand, die in 1894 ook het huidige kasteel ontwierp.
Het kasteeldomein Schouwbroek werd integraal beschermd en bestaat uit een kasteel in eclectische stijl, dienstgebouwen, stallen en een ijskelder. Het is gelegen in een fraai aangelegd park in landschapstijl met een grote vijver.